بانکداری باز چیست و چرا آینده تکنولوژی مالی در دستان آن است؟
همچون سایر بخش‌های فناوری‌های مالی، بانکداری باز (Open Banking) نیز طی چند سال اخیر به سرعت توسعه یافته و به‌نظر می‌رسد هیچ نشانه‌ای از کند شدن رشد آن به این زودی‌ها وجود ندارد.
همراه ما باشید تا با این فناوری و کاربردهای آن بیشتر آشنا شویم:
بانکداری باز چیست؟
بانکداری باز که به عنوان داده‌های بانک باز نیز شناخته می‌شود یک رویه بانکی است که به ارائه‌دهندگان خدمات مالی امکان دسترسی آزاد به بانک‌ها، تراکنش‌ها و سایر داده‌های مالی بانک‌ها و موسسه‌های مالی غیربانکی را از طریق استفاده از رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API) فراهم می‌کند.
بانکداری باز امکان شبکه‌سازی حساب‌ها و داده‌ها را در بین سازمان‌ها برای استفاده مصرف‌کنندگان، موسسه‌های مالی و دیگر ارائه‌دهندگان خدمات فراهم می‌کند.
بانکداری باز نیروی محرکه ایجاد نوآوری در صنعت بانکداری است. این فناوری با تکیه بر شبکه‌های ارتباطی، می‌تواند به مشتریان خدمات مالی کمک کند تا داده‌های مالی خود را به طور ایمن با سایر موسسات مالی به اشتراک بگذارند. به عنوان مثال، APIهای بانکداری باز می‌توانند فرآیند گاها دشوار تغییر استفاده از سرویس حساب جاری یک بانک به بانک دیگر را تسهیل کنند. همچنین می‌توان به داده‌های تراکنش‌های مشتریان نگاه کرد تا بهترین محصولات و خدمات مالی را برای آنها شناسایی و عرضه کرد.
بانکداری باز چگونه عمل می‌کند؟
در بانکداری باز، بانک‌ها به ارائه‌دهندگان خدمات که معمولا استارتاپ‌های فناوری یا فروشندگان خدمات مالی آنلاین هستند، اجازه دسترسی و کنترل داده‌های شخصی و مالی مشتریان را می‌دهند. در اصل مشتریان ابتدا باید به نوعی رضایت دهند تا بانک اجازه چنین دسترسی را به سازمان ارائه‌دهنده بانکداری باز صادر کند. پس از آن با کمک APIهای خاص، ارائه‌دهندگان این خدمات می‌توانند از داده‌های مشترک مشتری (و داده‌های مربوط به طرف‌های مالی مشتری) استفاده کنند.
موارد استفاده از این فناوری ممکن است شامل مقایسه حساب‌ها و خدمات مالی، تاریخچه انواع تراکنش‌های مشتریان، جمع‌آوری داده‌ها از موسسات مالی مختلف، ایجاد تراکنش‌های جدید و تغییر نوع حساب مشتریان شود.
از طریق استفاده از حساب‌های شبکه‌ای، بانکداری باز می‌تواند به وام‌دهندگان کمک کند تا تصویر دقیق‌تری از وضعیت مالی و سطح ریسک مصرف‌کننده داشته باشند و شرایط وام مناسب‌تری را ارائه دهند. همچنین می‌تواند به مشتریان کمک کند تا قبل از پرداخت بدهی، اطلاعات دقیق‌تری از شرایط مالی خود به دست آورند.
فناوری بانکداری باز می‌تواند به مشتریان توان‌یاب یا کم‌بینا نیز کمک کند تا از طریق دستورات صوتی، نسبت به وضعیت مالی خود آگاهی پیدا کنند. همچنین بانکداری باز می‌تواند به کسب‌وکارهای کوچک کمک کند تا از طریق حسابداری آنلاین در زمان خود صرفه‌جویی کنند. به شرکت‌های کشف تقلب نیز کمک می‌کند تا حساب‌های مشتریان را بهتر نظارت کرده و مشکلات را زودتر شناسایی کنند.
کاربردهای بانکداری باز
بانکداری باز از زمان آغاز به کار، مزایای بسیاری را برای مشتریان و سازمان‌های مالی ایجاد کرده است. به‌عنوان مثال مشتریان می‌توانند کنترل بیشتری بر حساب‌های بانکی و امور مالی خود داشته و یا به بانک‌ها اجازه می‌دهد تا مشتریان جدید پیدا کنند. در سال‌های اخیر این مدل درحال توسعه و رشد بوده و مشتریان زیادی نسبت به استفاده از آن استقبال کرده‌اند؛ اما آیا کسب‌وکارها نیز می‌توانند از مدل بانکداری باز استفاده کنند؟
فناوری بانکداری باز بر پنج حوزه اصلی برای کسب‌وکارها تمرکز دارد:
- حسابداری (Accounting)
- بانکداری (Banking)
- مدیریت مالی کسب‌وکار (Business Finance Management)
- وام دادن به کسب‌وکارهای خرد (SME Lending)
- مدیریت خزانه‌داری (Treasury Management)
شرکت‌های ارائه‌دهنده زیرساخت بانکداری باز به سایر مشاغل کمک می‌کنند تا از این فناوری برای راه‌اندازی محصولات و خدماتی استفاده کنند که تصمیم‌گیری مالی را برای مشتریان‌شان آسان‌تر می‌کند، وام‌ها و تسهیلات اعتباری بهتری را ارائه می‌دهد و گزینه‌های پرداخت مشتریان را افزایش می‌دهد. از آن‌جایی که بانکداری باز گزینه‌های خوبی را در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌دهد، منطقی است که به سرعت رشد کرده و از آن استقبال شود.
از طرفی بانکداری باز به بانک‌ها و موسسه‌های مالی کمک می‌کند تا با همکاری استارتاپ‌های فین‌تکی مشتریان جدیدی به دست آورند. مدیریت مالی شخصی، پس‌انداز، بلاکچین، حساب رمزارزها، بانکداری دیجیتال و سرمایه‌گذاری از جمله خدمات و محصولاتی است که فین‌تک‌ها می‌توانند به واسطه فناوری بانکداری باز به مشتریان خود ارائه دهند.
بانکداری باز در آینده
همان‌طور که گفته شد فناوری بانکداری باز در سطح جهانی به نقطه عطفی رسیده است و تحولات قابل‌توجه و سریعی در پذیرش این فناوری به وجود آمده است.
براساس آمار تاکنون بیش از یک میلیارد API مرتبط با بانکداری باز از کاربران گرفته شده است. این نشان می‌دهد که این فناوری چقدر در حال رشد بوده و افراد بیشتری از خدمات آن استفاده می‌کنند. هر چه بانک‌ها، موسسه‌های مالی، شرکت‌ها و استارتاپ‌های فین‌تکی خدمات بهتری ارائه دهند، احتمال افزایش این تعداد بیشتر است.
همچنین در سال ۲۰۲۰ تعداد مشتریان بانکداری باز در حدود 2 میلیون نفر در سراسر دنیا بود که با یک رشد سریع، در همان سال به ۶ میلیون نفر رسید. علاوه بر این طی شش ماه اخیر، بیش از ۲۱ میلیون تراکنش بانکداری باز انجام شده است. همه این آمارها نشان می‌دهند که این فناوری در حال رشد، توسعه و فراگیری در سطح جهان و میان مشتریان بوده و هیچ نشانه‌ای مبنی بر کاهش سرعت حرکت قطار آن وجود ندارد.