در لغت برای کیف پول‌های الکترونیکی از هم‌نام‌های زیادی استفاده شده است؛ کیف پول دیجیتال، کیف پول موبایل، تسهیلات با ارزش ذخیره شده، تسهیلات با ارزش غیرذخیره شده و تسهیلات پرداخت خریداری شده از جمله عبارت‌هایی هستند که در سراسر جهان برای این فناوری نام برده می‌شود.
علاوه بر این، کاربرد و تعریف آن‌ها از یک منطقه به منطقه دیگر متفاوت است. به‌عنوان مثال، در برخی مناطق Apple Pay را یک کیف پول الکترونیکی نمی‌دانند؛ زیرا معتقدند از نظر فنی هیچ ارز واقعی را ذخیره نمی‌کند.
در همین حال فراگیری و افزایش تعداد ارزهای دیجیتال و اتکای آن‌ها به کیف پول‌های الکترونیکی نیز این سردرگمی را بیشتر کرده است.
با این وجود یک چیز مسلم است. کیف پول‌های الکترونیکی، در تمام اشکال آن، اکنون بخشی تثبیت شده از چشم‌انداز پرداخت‌های الکترونیکی در جهان هستند. در سال ۲۰۲۱، کیف پول‌های دیجیتال ۴۸.۶درصد از ارزش معاملات تجارت الکترونیک در سطح جهان را تشکیل می‌دادند. این مقدار کمی بیش از ۲.۶ تریلیون دلار است. پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا سال ۲۰۲۵ به ۵۲.۵درصد ارزش تراکنش‌ها افزایش یابد.
مشابه این اتفاق برای تراکنش پایانه‌های فروش (POS) نیز پیش آمده است. به‌نوعی که سهم کیف پول‌های الکترونیکی از تراکنش‌های جهانی پایانه‌های فروش در سال ۲۰۲۱ بیش از ۲۱ درصد افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود این سهم تا سال ۲۰۲۵ به ۳۸.۶ درصد (بیش از ۲۲.۷ تریلیون دلار آمریکا) برسد.
در ادامه به بررسی نقش کیف پول‌های الکترونیکی در زندگی مالی مشتریان در سراسر جهان و آینده شرکت‌های ارائه‌دهنده این خدمت را بررسی خواهیم کرد:
آمریکا – رقابت سه بازیگر اصلی
اگرچه استفاده از کیف پول موبایلی در آمریکا در حال افزایش است، اما هنوز هم در پایانه‌های فروشگاهی از کارت بانکی استفاده می‌شود. در سال ۲۰۲۱، تنها ۱۱درصد از تراکنش‌های POS از طریق کیف پول الکترونیکی انجام شده است؛ در حالی که مجموعا ۷۰درصد تراکنش‌ها با کارت‌های نقدی، اعتباری و شارژها انجام می‌شود.
روند استفاده از کیف پول الکترونیکی در حال افزایش بوده پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ به حدود ۱۵درصد خواهد رسید.
بازیگران بزرگ
چشم‌انداز کیف پول الکترونیکی آمریکا از انواع کیف پول تشکیل شده است. پی‌پال، کیف پول الکترونیکی است که ۳۶درصد افراد از آن به عنوان کیف پول اصلی خود استفاده می‌کنند. این کیف پول مستقیما به کارت بانکی متصل شده و به سادگی شارژ می‌شود.
دومین کیف پول الکترونیکی محبوب در آمریکا Apple Pay است که ۲۰درصد از دارندگان کیف پول الکترونیکی از آن به عنوان کیف پول اصلی خود استفاده می‌کنند. سومین کیف پول الکترونیکی محبوب در آمریکا نیز Venmo با ۱۶درصد از مشتریان است که به روشی مشابه PayPal عمل می‌کند.
انگلیس – پیشرفته‌ترین بازار
بررسی اجمالی
بازار تجارت آنلاین و موبایلی انگلیس پیشرفته‌ترین بازار در اروپا است و تنها اقلیت کوچکی از خریداران غیردیجیتالی در آن حضور دارند. در نتیجه، کیف‌پول‌های الکترونیکی از سال ۲۰۲۰ به‌عنوان اصلی‌ترین روش پرداخت آنلاین در انگلیس بوده و اکثر خرده‌فروشان بزرگ مجهز به پرداخت از طریق Apple Pay، Google Pay و PayPal هستند.
براساس آمار از سال ۲۰۲۱، کیف پول‌های الکترونیکی ۳۲درصد از کل هزینه‌های تجارت الکترونیک را تشکیل داده‌اند. طبق گزارش World Pay Global، این میزان تا سال ۲۰۲۵ به ۳۴.۵درصد خواهد رسید.
برای تراکنش‌های پایانه‌های فروش، کیف‌پول‌های الکترونیکی تنها حدود ۹درصد از کل تراکنش‌ها را تشکیل می‌دهند که این آمار همچنان برای کارت‌های نقدی ۴۵درصد، کارت‌های اعتباری ۲۸درصد و پول نقد ۱۱درصد است.
بازیگران بزرگ
براساس گزارش‌ها کیف پول الکترونیکی Apple Pay سهم بازار ۴۶درصدی در انگلیس دارد. پی‌پال نیز ۴۱درصد سهم بازار را داشته و بقیه بازار در اختیار کیف پول‌های دیجیتالی Google Pay با ۹درصد و Samsung Pay با ۳درصد است.
بیشتر استفاده کنندگان از کیف پول‌های الکترونیکی در انگلیس جوانان و نسل زد (Gen-Z) در گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ سال هستند که حدود ۶۴درصد آن‌ها از این روش استفاده می‌کنند. از طرفی انگلیس در حال تبدیل شدن به هاب فناوری دارایی‌های رمزنگاری شده است. بنابراین نیاز است تا فرصت‌هایی برای ارائه دهندگان کیف پول الکترونیکی ایجاد شود تا به بازار گسترده‌تری دست یابند.
اروپا – همچنان در حال توسعه
بررسی اجمالی
استفاده از کیف پول الکترونیکی در سراسر اروپا در حال افزایش بوده و اکنون پراستفاده‌ترین روش پرداخت در بازار بزرگ تجارت الکترونیک فرانسه، آلمان، روسیه، اسپانیا و انگلیس است.
در سال ۲۰۲۱، کیف پول‌های الکترونیکی ۲۶.۷درصد از ارزش معاملات آنلاین این قاره را تشکیل می‌دادند و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۴ تا ۳۰درصد از تراکنش‌های تجارت الکترونیک در اروپا با کیف پول‌های دیجیتالی انجام شود.
براساس گزارش Global World Pay، در سال ۲۰۱۹، ۴۰.۲درصد از پرداخت‌های پایانه فروش پول نقد بوده اما در سال ۲۰۲۱ به ۲۵.۷درصد کاهش یافته است. در این میان ماجرا برای کیف پول‌های دیجیتالی برعکس بوده و در سال ۲۰۲۱ سهم پرداخت‌های POS از طریق کیف پول‌های الکترونیکی به ۷.۷درصد رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۵ این عدد تقریباً دو برابر شود.
بازیگران بزرگ
در سراسر اروپا، PayPal به طور کلی کیف پول الکترونیکی همه مردم است؛ البته Apple Pay و Google Pay نیز حضور پررنگی دارند. با این حال، تنوع زیادی وجود داشته و کیف پول‌های منطقه‌ای و محدود نیز استفاده می‌شوند.
در اروپا به دلیل تفاوت سلیقه‌ها همچنان پول نقد رایج‌ترین روش پرداخت هزینه‌ها است اما محصولی که بتواند راه‌حلی در کنار پول داشته باشد، از شانس موفقیت بالایی برخوردار است.
آسیا – یکه تازی در شرق قاره
بررسی اجمالی
آسیا اولین منطقه در جهان بود که استفاده از کیف پول الکترونیکی در آن رواج یافت و هم‌اکنون نیز هیچ نشانه‌ای از توقف آن وجود ندارد.
پرداخت با کیف پول الکترونیکی ۶۸.۵درصد از ارزش تراکنش آنلاین شرق آسیا را در سال ۲۰۲۱ تشکیل داده است و پیش‌بینی می‌شود این میزان با رقمی بیش از ۳.۱تریلیون دلار، به سهم بازار بیش از ۷۲درصدی تا سال ۲۰۲۵ افزایش یابد.
چین با تقریبا ۸۳درصد از ارزش معاملات تجارت الکترونیک در سال ۲۰۲۱، سهم بسیار زیادی در بالا بودن میزان استفاده از کیف پول‌های الکترونیکی دارد. این سهم در بازار هند ۴۴.۴درصد، در اندونزی ۳۸.۸درصد و در فیلیپین ۳۰.۵درصد است.
بازیگران بزرگ
اگرچه تعداد شرکت‌های ارائه‌دهنده کیف پول الکترونیکی در سرتاسر آسیا زیاد است اما می‌توان گفت همه آن‌ها پلتفرم‌های فوق‌العاده‌ای هستند؛ کیف پول‌های دیجیتالی WeChat و Alipay در چین، Grab در سنگاپور، Gojek در اندونزی، KakaoTalk در کره جنوبی و Paytm و PhonePe در هند از جمله پلتفرم‌های ارائه‌دهنده این خدمت هستند. بیشتر این سرویس‌ها در قالب سوپراپلیکیشن‌هایی توسعه یافته‌اند که خدمات متنوع دیگری همچون رسانه‌های اجتماعی، مدیریت مالی و بانکداری، فروشگاه آنلاین، بازی، اخبار و … ارائه می‌دهند.
ایران – متفاوت و براساس قانون
بررسی اجمالی
در ایران کیف پول‌های الکترونیکی به سه دسته کیف پول‌های بسته، نیمه بسته و باز تقسیم‌بندی می‌شوند.
در کیف‌پول‌های بسته یک حساب بانکی وجود دارد که موجودی آن از قبل تعیین و ذخیره شده است. تراکنشات مربوط به این نوع کیف‌پول در رابطه با حساب بانکی مشتری و مناسب با مقدار مشخصی موجودی بوده و امکان تعامل با سایر حساب‌ها در این نوع وجود ندارد. رایج‌ترین نوع این کیف پول‌ها، کارت‌های هدیه است.
کیف‌پول نیمه بسته نیز یک کانال ارتباطی میان صاحب حساب و بانک فراهم کرده و تمامی تراکنش‌ها در شبکه‌ای که به‌وجود آمده، با مبداء و مقصدها مشخص حساب‌بانکی، تحت نظارت بانک صورت گیرد.
در کیف‌پول باز نیز تمامی تراکنش‌ها از طریق بانکی که شخص در آن حساب دارد انجام می‌پذیرد. افراد برای آنکه از موجودی حساب‌های خود بهره ببرند باید در مرحله پرداخت و سایر خدمات پرداختی به‌وسیله یک درگاه اینترنتی بانکی مراحل را طی کنند.
بازیگران بزرگ
کلیات طرح راه‌اندازی کیف‌پول الکترونیکی سالهاست که از سمت بانک مرکزی اعلام شده است. محتوای این طرح مشتمل بر این است که بانک مرکزی نهاد ناظر و کنترل‌گر این فناوری است و کاربران از طریق حساب بانکی خود می‌توانند نسبت به شارژ و ایجاد تغییرات در کیف‌پول الکترونیکی اقدام کنند.
کیف پول دیجیتالی همراه‌کارت یکی از کارآمدترین کیف پول‌های دیجتالی در صنعت پرداخت و اکوسیستم فین‌تک ایران است. این کیف پول دیجیتالی خدماتی همچون ارسال هدیه، کیف به کیف، پرداخت قبض، خرید شارژ و بسته اینترنت، نیکوکاری و برداشت از کیف را در اختیار ۲۰ میلیون کاربر اپلیکیشن همراه‌کارت قرار داده است.
چه آینده‌ای در انتظار کیف پول‌های الکترونیکی است؟
آنچه که باید دید این است که چگونه از کیف پول‌های الکترونیکی با تغییر چشم‌انداز پرداخت‌های دیجیتال در سال‌های آینده استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال، الان بخر بعدا پرداخت کن (BNPL) به یکی از سریع‌ترین روش‌های پرداخت در اروپا تبدیل شده است.
با توجه به رشد چشمگیر ارزهای دیجیتال و فراگیری حدود یک میلیاردی نفری آن تا پایان سال ۲۰۲۲، انتظار می‌رود روند استفاده از کیف پول‌های الکترونیکی با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند.
کیف پول‌های الکترونیکی اکنون بخشی از چشم‌انداز پرداخت در جهان هستند و همانطور که جهان بیشتر به سمت جامعه بدون پول نقد پیش می‌رود، بدون شک استفاده از این خدمات فراگیرتر خواهد شد و شرکت‌های بیشتری ارائه‌دهنده این سرویس می‌شوند.